ارزیابی کیفیت خاک اراضی تحت کشت گندم آبی در دشت تبریز

خاک وظایف یا کارکردهای مختلفی دارد که از آن جمله می توان به توانایی تولید محصول، ذخیره کربن، نگهداری آب، چرخه عناصر غذایی و تصفیه آب اشاره کرد. کارکردهای خاک همبستگی بالایی با کیفیت خاک دارد. لذا آگاهی از کیفیت فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک در کشاورزی برای مدیریت بهینه کشتزارها و دستیابی به بیشترین بهره وری اقتصادی ضروری است. شاخص های کیفیت خاک اغلب منطقه ای بوده و برای تعیین آن، در همه مناطق نمی توان به طور ثابت از یک مجموعه از شناسه ها و معیار ها استفاده نمود. در این پژوهش شاخص های کیفیت تجمعی ساده (SQIA) و تجمعی وزنی (SQIW) و نمورو (NQI) و تاثیر ویژگی های موثر بر کیفیت خاک در خاک سطحی (۳۰-۰ سانتی متری) و عملکرد گندم در ۲۰۶ گند م زار استان آذربایجان شرقی (دشت تبریز) در سال ۱۳۹۷ با اندازه گیری ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک ها و عملکرد دانه گندم بررسی شد. با استفاده از روش تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) کربن آلی، جرم مخصوص ظاهری، سیلت، پتاسیم و فسفر قابل استفاده و هدایت الکتریکی به عنوان حداقل ویژگی ها (MDS) انتخاب شدند. سپس شاخص های SQIw، SQIa و NQI با استفاده از کل ویژگی ها (TDS) و حداقل ویژگی ها (MDS) تعیین شدند. نتایج نشان داد که همبستگی معنی داری در سطح یک درصد (۰۱/۰>p) بین عملکرد گندم و شاخص های کیفیت خاک با استفاده از حداقل ویژگی ها (۶۳/۰-۶۰/۰=r) و استفاده از کل ویژگی ها (۶۰/۰-۵۶/۰=r)، همچنین بین استفاده از کل ویژگی ها و حداقل ویژگی ها در NQI (۸۱/۰=r)، SQIw (۸۴/۰=r) و SQIa (۸۸/۰=r) وجود دارد. لذا هر سه شاخص مورد بررسی برای منطقه مورد مطالعه مناسب بوده و استفاده از حداقل ویژگی ها به دلیل همبستگی نسبتا بالاتر و تعداد ویژگی ها و هزینه کمتر، مناسب تر از روش استفاده از کل ویژگی ها می باشد.

کلیدواژه ها:

شاخص کیفیت تجمعی ، شاخص کیفیت نمورو ، کارکرد خاک ، مولفه های اصلی