نقش شهود در فلسفه اسلامی

مشهور است که در فلسفه اسلامی، مقوم و رکن اصلی، برهان، یعنی اقامه استدلال قیاسی است و شهود در این علم ارزش و جایگاهی ندارد، مگر از باب مقدمه یا تایید. در این مقاله توضیح داده ایم که شهود نه فقط در آغاز فلسفه (اثبات مبدا تصدیقی آن)، و در برخی مسائل فلسفه مانند اثبات تجرد علم، اثبات تجرد نفس در برهان طلق، اثبات علم و اقسام آن (علم حصولی و علم حضوری)، اثبات برخی مقدمات اصالت وجود و نیز تبیین نحوه ادراکات حسی، کارایی دارد، بلکه در همه استدلال های برهانی نیز نقش اساسی و ریشه ای از آن شهود است. به تعبیر دیگر، هیچ مسئله فلسفی نیست، مگر اینکه یا مستقیما مشهود نفس است یا در نهایت به شهود بازمی گردد. بنابراین، شهود بی واسطه یا باواسطه منشا ارزش و اعتبار همه مدعیات و برها ن های فلسفی است و اگر شهود نباشد، ارزش و جایگاه برهان نیز فرومی ریزد.

کلیدواژه ها:

فلسفه اسلامی ، شهود ، برهان فلسفی ، علم حضوری