ارزیابی داده های اقلیمی جهانی CRU و مدل SWAT در شبیه سازی بارش رواناب حوضه بالادست هیرمند

بدلیل چالش های دیرینه ایران و افغانستان در بهره برداری منابع آب حوضه آبریز مشترک هیرمند، شبیه سازی بارش- رواناب حوضه به منظور شناخت شرایط اقلیمی و تاثیر آن بر رواناب رودخانه، ضروری خواهد بود. در این خصوص، مدل SWAT میتواند انتخاب مطلوبی باشد. اما از موانع جدی در پیاده سازی چنین مدلی در مطالعات فرامرزی و بخصوص افغانستان، محدودیت داده های هواشناسی و رواناب مشاهداتی است. استفاده از داده های جهانی برای حل این مشکل گزینه مناسبی می باشد که در سالهای اخیر توسعه مناسبی هم داشته اند. پایگاه اطلاعاتی CRU از جمله آنها است که اطلاعات با قدرت تفکیک مکانی و زمانی مناسب و برای دوره بلندمدتی ارائه می دهد.به همین منظور در این تحقیق ابتدا داده های CRU با استفاده از 17 ایستگاه هواشناسی زمینی مقایسه و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج، عملکرد مناسب داده های CRU را صحه میگذارد، بطوریکه میانگین بارش در سطح منطقه مطالعاتی (زیرحوضه بالادست هیرمند) براساس داده های مشاهداتی و CRU به ترتیب مقدار 323 و 313 میلیمتر در سال برآورد شد.سپس مدل SWAT بر اساس داده های هواشناسی مشاهداتی و CRU برای این حوضه طی سالهای 1969 تا 1979 میلادی پیاده سازی و اجرا گردید. واسنجی مدل در دو نوبت انجام شد. در ابتدا مدل با استفاده از داده های هواشناسی زمینی موجود واسنجی و اعتبارسنجی شد و در ادامه با استفاده از داده های CRU مدل واسنجی شده قبل اجرا و مورد ارزیابی قرار گرفت. در ادامه نیز مدل مجددا براساس داده های جهانی واسنجی و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد،مدل SWAT و داده های CRU،عملکرد مناسبی در شبیه سازی رواناب حوضه بالادست هیرمند دارا می باشند، بطوریکه معیارهای آماری NS و R2 در مرحله واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب برابر 78/.،78/. و 79/.،79/. بودند.

کلیدواژه ها:

مدل بارش- رواناب SWAT ، حوضه های آبریز مشترک ، داده های جهانی CRU ، رودخانه هیرمند