پهنه بندی سیلاب با تلفیق مدل های HEC-HMS و HEC-RAS در GIS (مطالعه موردی : حوضه آبریز زرینه رود)

سیلاب یکی از مخاطراتی است که امروزه بشر با آن مواجه است و هرساله خسارات مالی و جانی فراوانی را به دنبال دارد. برآورد سیل با دوره بازگشت معین و پهنه بندی سیلاب برای طراحی سازه های هیدرولیکی، تثبیت سواحل رودخانه، پروژه های آبخیزداری از عناصر مهم حفاظت از حوزه های آبریز محسوب می گردند. این مطالعه به پهنه بندی سیلاب در زیرحوزه زرینه رود در جنوب شرق دریاچه ارومیه با تلفیق مدل های بارش- رواناب HEC-HMS و هیدرولیکی HEC-RAS و با استفاده از محیط GIS می پردازد. ابتدا مدل رقومی حوضه ابریز زرینه رود (DEM(Digital Elevation Model تهیه شد. پس از آن نقشه کاربری اراضی حوضه به همراه عدد منحنی نفوذ (CN) هر کاربری آماده شد. سپس در محیط Arc-GeoHMS کلیه مراحل لازم جهت تعیین شکل فیزیکی و خصوصیات هیدرولوژیکی حوضه اجرا شد. خروجی این بخش که نقشه پیکره حوضه و زیرحوضه های آن به همراه خصوصیات فیزیکی می باشد وارد مدل HEC-HMS گردید. در این مدل با انتخاب روش های روندیابی Lag انتقال SCS، تلفات SCS Curve Number و با اعمال مدول هیدرولوژیکی سیلاب فرکانس (Frequency storm) اقدام به تولید رواناب در حوضه با استفاده از منحنی شدت- مدت- فراوانی بارش ایستگاه سینوپتیک نقده با دوره های بازگشت 2، 5، 10 و 100 ساله شد. رواناب های تولید شده با رواناب نظیر در ایستگاه نظام آباد مقایسه وواسنجی شدند. در محیط HEC-GeoRAS با داشتن نقشه رقومی حوضه، رودهای مهم پیکره بندی شده و مقاطع عرضی در راستای طول رودها تعیین شد. با داشتن محدوده رودها و رواناب های طرح، در محیط HEC-RAS، محاسبات هیدرولیکی در دوره بازگشت های 2، 5، 10 و 100 ساله انجام گرفت و خروجی آنها به صورت نقشه پهنه بندی در نرم افزار GIS تهیه شد. خروجی های این پژوهش را می توان در مطالعات آسیب پذیری مناطق ساحلی این رودها و ارزیابی ریسک آنها بکار برد.

کلیدواژه ها:

پهنه بندی سیلاب ، HEC-RAS ، HEC-GeoRAS ، HEC-GeoHMS ، HEC-HMS ، زرینه رود