رویکرد جدید بانک کشاورزی؛ ضروری اجتناب ناپذیر در تامین مالی پایدار بخش کشاورزی

بانک کشاورزی ازجنبه های مختلف اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی دارای اهمیت و مورد توجه است. این بخش درکشورهای درحال توسعه، جزء بخشهای اشتغال زا محسوب شده و بخش مهمی از نیروی کار کشور را به خود اختصاص می دهد و همچنین سهم مهمی از تولید ناخالص داخلی این کشور ها (بین 20 تا 40 درصد) را تشکیل می دهد. (رسول اف، 1382) بخش کشاورزی این ویژگی ها مثبت و قابل توجهی همچون رشد مستمر تولید، بازدهی مناسب سرمایه، ارزبری کم، ارز اوری زیاد، تامین کننده استقلال و امنیت غذایی، ظرفیت بالای ایجاد اشتغال، حفظ محیط زیست از الودگی و ... برخوردار است. بخش کشاورزی ایران حدود 17 درصد تولید ناخالص ملی (به قیمت ثابت سال 69) ، 26 درصد اشتغال 80 درصد نیاز غذایی کشور، یک سوم صادرات غیر نفتی کشور و حدود 90 درصد نیاز صنایع کشور به محصولات کشاورزی را تامین می کند. بخش کشاورزی با وجود نقش بسیار مهمی که در اشتغال و تولیدکشورهای در حال توسعه دارد اما از ریسک بالاتری نیز نسبت بهسایر بخشها اقتصادی برخوردار است. به عبارت دیگر می توان گفت مجموع ریسک در سایر بخشهای اقتصادی، تنها بخشی از ریسک در بخش کشاورزی است. تولیدات کشاورزی به شدت به واکنش فرایندهای بیولوژیکی مانند آب وهواو حوادث قهری و طبیعی وابسته است و از این رو ریسک سرمایه گذاری در این بخش بسیار بالاست. بر این اساس تامین مالی فعالیت های کشاورزی نیز به دلیل تغییرات در محیط کشاورزی و عدم قطعی در متغیرهای کلان اقتصادی آب چالشهای جدی روبروست. به همین دلیل است که بانکهای خصوصی و تجاری علاقه ای به حضور در این بخش ندارند. حضور کمتر بانکهای تجاری در بخش کشاورزی باعث می شود بانکهای تخصصی فعال دراین بخش، علاوه بر تحمل ریسک بالا، متحمل هزینه هایی شوند که سایر موسسات مالی غیر فعال در بخش کشاورزی با آن مواجه نیستند. بنابراین لازم است بانکهای تخصصی دست به اصلاحاتی در فرایند فعالیت های خود بزنند تا ضمن حضور با ثبات تر و پایدار در بخش کشاورزی، زیانهای ناشی از فعالیت در بخش کشاورزی را به حداقل برسانند. این موضوع در ایران از انجا اهمیت پیدا میکند که بر اساس مطالعات انجام شده بیش از سه چهارم تسهیلات دریافت شده توسط روستاییان وکشاورزان از سوی نهادهای رسمی اعتبار عرضه میشود (عرب مازار، 1379) . در این میان، بانک کشاورزی هم اکنون بیش از 66 درصد اعتبارات و تسهیلات مورد نیاز بخش کشاورزی را تامین میکند (رسول اف، 1381) در این مقاله، ابتدا در مورد بازارهای مالی روستایی و ویژگی های آن درکشورهای درحال توسعه مطالبی بیان خواهد شد. سپس به نقش بانکها به خصوص بانکهای تخصصی کشاورزی دربازارهای مالی روستایی پرداخته خواهد شد. در ادامه دلایل و ضرورت اصلاحات در نظام بانکهای کشاورزی به منظور حضور با ثبات و پایدار در تامین مالی کشاورزی بیان خواهد شد. به دنبال آن فرایند اصلاحات در بانک کشاورزی ایران مورد بررسی قرار گرفته ونتایج کلی آن بیان خواهد شد و در پایان خلاصه مطالب و جمع بندی بیان خواهد شد.