تعیین دوره گرده افشانی موثر در بادام (Prunus dulcis Mill.) دیرگل رقم شاهرود ١٢ در شرایط آب و هوایی کرج

محدود بودن طول عمر تخمک، مشکل اساسی در تشکیل میوه و محصول دهی بسیاری از درختان میوه از جمله بادام است. بنابراین مطالعه دوره گردهافشانی موثر (Effective pollination period) در درختان میوه از اهمیت خاصی برخوردار است. این پژوهش به منظور تعیین دوره گرده افشانی موثر بادام رقم شاهرود ١٢ در شرایط کرج در سال 1385-1384 انجام شد. گل های بادام رقم دیرگل شاهرود 12 (♀) توسط گرده ارقام سوپرنوا (♂) و ژنوتیپ 5-15 (♂) در فواصل 1، 2، 3، 4، 5، 6 و ٧ روز بعد از باز شدن گل ها بطور جداگانه و بطور مصنوعی گرده افشانی شدند. از گل های گرده افشانی شده، در فواصل 24 48 ،٤٨ ، 72، 96 و ١٢٠ ساعت پس از گرده افشانی به منظور مطالعه و بررسی های میکروسکوپی رشد لوله گرده در خامه گل، نمونه گیری به عمل آمد. نمونه های گل جمع آوری شده در محلول FAA تثبیت و سپس در الکل 70% نگهداری شدند. پس از رنگ آمیزی نمونه ها با آنیلین بلو، بررسی ها توسط میکروسکوپ فلورسنس با نور ماورای بنفش انجام پذیرفت. همچنین درصد تشکیل میوه در باغ و بر روی درختان گرده افشانی شده ٧٥ روز پس از تمام گل ثبت گردید. نتایج حاصل از تشکیل میوه در رقم شاهرود 12 (♀) در باغ نشان داد که بالاترین درصد تشکیل میوه در بین تیمارهای اعمال شده با گردهافشانی توسط گرده رقم سوپرنوا (♂) در روزهای دوم و چهارم و به میزان ٣٤ و ٣٧ درصد و با رقم 5-15 (♂) طی روزهای دوم و چهارم و به میزان ٣٧ و ٤٢ درصد بود. با توجه به بررسی های میکروسکوپی مشخص گردید که تشکیل بسیار پایین میوه حاصل از گرده افشانی روز هفتم، احتمالاً به علت کاهش طول عمر تخمک و همچنین قهوه ای شدن کلاله و کاهش پذیرش دانه گرده در این روز از گرده افشانی بوده است. با توجه به بررسی های مزرعه ای و میکروسکوپی چنین می توان نتیجه گرفت که بهترین زمان گرده افشانی برای تشکیل میوه مناسب در رقم شاهرود ١٢ (♀) در شرایط آب و هوایی کرج بین روزهای دوم و چهارم پس از باز شدن گل ها می باشد. گرده افشانی دیرهنگام این رقم به میزان زیادی موجب کاهش محصول شده و توصیه نمی گردد. با توجه به دوره گرده افشانی موثر تعیین شده ( 4-2 روز)، همپوشانی گلدهی ارقام گرده دهنده و رقم شاهرود ١٢ برای افزایش محصول ضروری است.

کلیدواژه ها:

بادام ، دوره گرده افشانی موثر ، رشد لوله گرده ، شاهرود ١٢ ، سوپرنوا ژنوتیپ 5-15 ، میکروسکوپ فلورسنس