ارزیابی کارایی نیتروژن در ژنوتیپ های سورگوم دانه ای (Sorghum bicolor L. Moench)

افزایش عملکرد محصولات زراعی توام با حفظ محیط زیست و سلامت انسان مرهون استفاده و کاربرد صحیح کودهای نیتروژنه است. دراین مطالعه اثر سطوح مختلف مصرف نیتروژن برکارایی نیتروژن در ژنوتیپ های سورگوم دانه ای (Sorghum bicolor L. Moench) در سال زراعی 88-1387 درمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی بررسی شد. آزمایش بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. ژنوتیپ ها شامل (رقم سپیده ودو لاین امید بخش M2 و M5) در کرتهای اصلی و سطوح مختلف نیتروژن (0، 100 ،200 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) و تیمار وضعیت فتوسنتز جاری (اختلال و عدم اختلال در فتوسنتز جاری) بصورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار داشتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر اصلی نیتروژن برکارایی جذب (بازیافت)، مصرف (فیزیولوژیک)، استفاده (زراعی)، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار ( P≤0/01) بود. کارایی بازیافت نیتروژن در تیمارعدم مصرف و مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب 82/34 و 68/31 درصد حاصل شد و به میزان 43/05 و 18/67 درصد نسبت به تیمار 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار افزایش نشان داد. بیشترین درصد کارایی فیزیولوژیک به میزان 43/45 (گرم دانه برگرم نیتروژن) در تیمار عدم مصرف نیتروژن بدست آمد و نسبت به تیمار 200 کیلو گرم در هکتار با کمترین مقدار 30/38 ( گرم دانه بر گرم نیتروژن) اختلاف معنی داری داشت. بیشترین کارایی زراعی نیز در تیمار عدم مصرف نیتروژن به میزان 36/32 (گرم دانه بر گرم نیتروژن) حاصل شد. افزایش 107و02/43 درصدی نسبت به تیمار مصرف100 و200 کیلو نیتروژن در هکتار نشان داد. علیرغم کاهش کارایی نیتروژن (هر سه شاخص) با افزایش مصرف نیتروژن بیشترین عملکرد دانه در تیمار 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به میزان 6/47 تن در هکتار بدست آمد که اختلاف معنی داری با تیمار عدم مصرف نیتروژن داشت. اثر ساده وضعیت فتوسنتزی بر صفت کارایی زراعی و فیزیولوژیک در سطح ( P≤0/01) و برکارایی بازیافت در سطح ( P≤0/05) معنی دار بود. تیمار عدم اختلال در فتوسنتز جاری بیشترین میزان کارایی را در صفات کا رایی بازیافت، فیزیولوژیک و زراعی به ترتیب به میزان 33/ 72 درصد، 39/55 گرم دانه بر گرم نیتروژن و29/26 گرم دانه بر گرم نیتروژن نشان داد و اختلاف معنی داری با تیمار اختلال در فتوسنتز جاری داشت.

کلیدواژه ها:

اختلال در فتوسنتز جاری ، کارایی بازیافت نیتروژن ، کارایی زراعی نیتروژن ، کارایی فیزیولوژیک نیتروژن ، وضعیت فتوسنتزی