استخراج شاخصه های نظریه در اقتصاد متعارف و ارزیابی این شاخصه ها مبتنی بر آراء شهید سید محمدباقر صدر

نگاه مرسوم این است که نظریه اقتصادی دارای ماهیت و مفهومی متعین است و اقتصاددانان مختلف نسبت به چیستی این ماهیت اجماع نظر دارند. در این نوشتار به منظور ارزیابی این مدعا، مروری تاریخی و تحلیلی بر مفهوم نظریه میشود. شیوه نگارش در این مقاله، تحلیلی فلسفی است. ابتدا به بررسی تاریخی نحوه پدیدار شدن این مفهوم در میان اقتصاددانان پس از دوران رنسانس پرداخته شده است. سپس این پرسش دنبال شده است که آیا میتوان شاخصه های منسجمی را برای نظریه در اقتصاد متعارف یافت در مرحله بعد نیز تلاش شده است ابعاد مختلف پاسخ به این پرسش به آراء شهید سید محمدباقر صدر ارجاع داده شود و منظر ایشان نسبت به این مفهوم استخراج شود. اینکه اقتصاددانان در طول تاریخ نسبت به مفهوم و ماهیت نظریه دارای اجماع بوده اند و اینکه تعریف مشخص و متعینی نسبت به ماهیت نظریه در اقتصاد وجود داشته باشد، امری مردود است. اما من حیث المجموع میتوان شاخصهایی غیر اجماعی را معرفی کرد که بتوانند ابعاد مفهومی نظریه در اقتصاد را روشن سازند. ابتنا بر جزءنگری و فردگرایی روششناختی، استقلال نظریه از روش و از نظریه پرداز (علمی بودن، واقع نمایی، و تبیینی بودن نظریه)، ابتنای نظریه اقتصادی متعارف بر عامل واحد، امکان استقلال شاخههای دانشی و تخصصی شدن نظریات، حاکمیت منطق ریاضی بر نظریات و حاکمیت روش تجربی بر نظریات اقتصادی از ویژگیهای اساسی نظریه اقتصادی هستند که شهیدصدر هر کدام از این شاخصهها را مورد انتقاد قرار میدهد.

کلیدواژه ها:

ماهیت نظریه ، نظریه اجتماعی ، نظریه اقتصادی ، شهید صدر ، اقتصاد متعارف