واکاوی مفهوم مخاطره در قراردادها با تاکید بر مفاهیم قمار و غرر

مخاطره، مفهومی است مورد توجه نظام های مختلف اقتصادی و حقوقی که هر یک در مواجههبا آن سیاست گذاری ویژه ای انجام داده اند. قدر مسلم، عدم پذیرش برخی اقسام اعمالمخاطره آمیز از سوی عموم این نظام ها از جمله نظام اقتصادی و حقوقی اسلام است.با توجه به وجود کم و بیش مخاطره در عموم قراردادها، تبیین مفهوم و جایگاه این عنصر،جهت تشخیص مخاطره مشروع از نامشروع، امری ضروری است. شیوه ای که می تواند اینتبیین را تسهیل نماید، احصا و عنصرشناسی (شناخت اجزای تشکیل دهنده) قراردادهای ملازمبا عنصر مخاطره و برقراری ارتباط میان عناصر شناسایی شده و عنصر مخاطره بوده تا از اینطریق بتوان طبقه بندی دقیقی از این قراردادها مبتنی بر مخاطره ارایه کرد. نتیجه بررسیعنصرشناسانه این مصادیق قمار، گروبندی، غرر، عقود احتمالی و عقود شانسی به دستآمدن تعریفی تشکیکی از مخاطره است که بر اساس آن، پایین ترین سطح مخاطره در عقود ومعاملات صحیح و بیشترین آن در قمار و گروبندی (قراردادهای قماری) است و در این بیننیز مخاطره موجد غرر (قراردادهای غرری) قرار داد. مصادیق دیگر نیز هر یک بر اساس میزانمخاطره موجود در آن، در یکی از این سطوح سه گانه قرار خواهند گرفت.بنابراین در نظام اقتصادی و حقوقی اسلام، در سه سطح با مخاطره مواجه هستیم که هرسطحی قواعد خاص خود را داشته و مواجهه قانون گذار با آن متفاوت از سایر سطوح است.به طوری که در مقابل حمایت حداکثری از قراردادهای صحیح، در بالاترین سطح مخاطره، نهتنها حمایتی وجود ندارد بلکه برخی موارد (قمار) مورد جرم انگاری نیز قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

مخاطره ، قمار ، گروبندی ، غرر ، عقود احتمالی ، عقود شانسی