جهانی شدن و هویت ملی در کتب درسی علوم اجتماعی دوره های تحصیلی

مقاله­ حاضر به بررسی رابطه میان جهانی شدن و هویت ملی در کتب درسی علوم اجتماعی دوره­های ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و پیش دانشگاهی می­پردازد. امروزه هر چند ایده­ غالب، بیانگر نوعی خاص گرایی فرهنگی است؛ عام­گرایی فرهنگی نیز با تاکید بر انطباق، تفاهم و آمیزش به صورت یک پروسه موازی در حال باز تولید مستمر است. جوامع چند قومی به منظور دست­یابی به تعادل سامان مند در زمینه هویت ملی باید با تاکید بر عام گرایی فرهنگی در داخل و تولید هویت متکثر، توان رقابت و نوسازی خود را افزایش دهند. این در حالی است که گفتمان ناسیونالیستی حاکم در ایران که در برنامه­ درسی هم لحاظ شده است سرزمین­مدار و مبتنی بر نوعی قوم­مداری افراطی می­باشد که مجالی به تکثر و آمیزش فرهنگی نمی­دهد و درصدد نابودی تفاوت­های فرهنگی و قومی است. در این مقاله گفتمان مذکور به چالش کشیده می­شود و استراتژی­های فرهنگی و آموزشی در زمینه­ کم و کیف هویت ملی متناسب با عصر اطلاعات و جهانی شدن مطرح می­گردد. در بخش اول مقاله رویکرد نظری تحقیق، تیوری­های جهانی شدن و هویت ملی و تقابل این دو مفهوم بررسی شده است؛ در بخش دوم با روش مطالعه اسنادی و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، وجود مفاهیمی از قبیل بیگانه­هراسی، تلقی یک­سویه مثبت­گرایانه به جانب خود و القای جایگاه مطلق ایران در نظام بین­الملل در کتب درسی علوم اجتماعی مقاطع ابتدایی تا پیش دانشگاهی مورد ارزیابی قرار گرفته و تایید می­شود. بخش سوم به ارایه راهکارها اختصاص داده شده و به دلیل تناسب با فرایند جهانی شدن، ناسیونالیسم مدنی در حوزه­ هویت ملی مطرح می­شود که می­تواند زمینه­ بومی ماندن برنامه­ درسی را در عصر مدرن فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

جهانی شدن ، هویت ملی ، کتب درسی علوم اجتماعی