اثر تنش خشکی بر صفات زراعی ژنوتیپ های کنجد در منطقه بهبهان

بروز تنش خشکی در زراعت کنجد در منطقه بهبهان رایج بوده و معمولا از اواخر شهریورماه به بعد رخ می دهد. این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو آزمایش جداگانه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به مدت دو سال (1391 و 1392) اجرا شد. در آزمایش اول آبیاری پس از 100 میلی متر تبخیر از طشتک کلاس A (آبیاری متداول) و در آزمایش دوم آبیاری پس از 200 میلی متر تبخیر از طشتک کلاس A (تنش) انجام شد. ژنوتیپ های مورد بررسی شامل لاین های L5-84215 ، L5-86365 و صفی آبادی، رقم یلووایت و توده محلی بهبهان (شاهد) بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که در هر دو آزمایش اثر ژنوتیپ بر صفات تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود. در آزمایش اول و دوم توده محلی بهبهان به ترتیب با میانگین 1286 و 741 کیلوگرم در هکتار دارای بالاترین عملکرد دانه بود. از نظر شاخص حساسیت به تنش لاین L5-86365 با 92/0 دارای پایین ترین مقدار بود. کمترین شاخص تحمل معادل 93/272 مربوط به لاین صفی آبادی بود. توده محلی بهبهان از نظر شاخص های تحمل به تنش ( 99/0)، بهره وری متوسط (52/1013) و میانگین هندسی بهره وری (24/976) دارای بیشترین مقادیر بود. در سال اول و دوم توده محلی بهبهان به ترتیب با 26/0 و 23/0کیلوگرم بر مترمکعب دارای بیشترین بهره وری مصرف آب آبیاری بود. با توجه به این که توده محلی بهبهان در هر دو حالت شاهد و تنش عملکرد بالاتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها داشت و از نظر مقادیر شاخص های تحمل به تنش، بهره وری مصرف آب آبیاری نیز بالاتر از بقیه ژنوتیپ ها بود، این جمعیت برای کاشت در منطقه بهبهان در شرایط آبیاری متداول و در شرایط تنش خشکی توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

کنجد ، ژنوتیپ ها ، شاخص های تنش ، بهره وری مصرف آب آبیاری ، عملکرد دانه