بررسی نقوش تزیینی کاخ های لشکری بازار و مسعود سوم غزنوی در افغانستان

غزنویان در اواسط قرن چهارم هجری به قدرت رسیدند و بر نواحی گسترده­ای از هند، ایران، افغانستان و آسیای مرکزی تسلط یافتند. پادشاهان غزنوی توانستند با حملات مکرر به هندوستان ثروتی عظیم را به چنگ آورند و با این پشتوانه، برای نمایش اقتدار خود بناهای با شکوهی را احداث نمایند. بسیاری از متون تاریخی از شکوه و عظمت این بناها که عمدتا در افغانستان امروزی قرار دارند، یاد کرده­اند. یکی از عوامل شهرت کاخ­های غزنوی تزیینات غنی، متنوع و گاه بی­سابقه آنها می­باشد. بررسی و تحلیل این تزیینات در مطالعه تاریخ تزیینات وابسته به هنر معماری در ایران و آسیای میانه از اهمیت زیادی برخوردار است. تاثیرگذاری فرهنگ­های مختلف به خصوص ترکی، ایرانی و هندی در بستری اسلامی، نقش­مایه­هایی به­غایت متنوع و تامل برانگیز را پدید آورده است، همچنین فنون و نوآوری­هایی که در اجرای این تزیینات به­کار رفته است تا آن زمان در قلمرو هنر اسلامی بی­سابقه بوده است. در این مقاله تلاش بر آن است که با بررسی و تحلیل نقوش به­کار رفته در تزیینات کاخ­های غزنوی و مقایسه تطبیقی آنها با موتیف­های فرهنگ­های همجوار،  شناخت بهتری از سبک و خاستگاه نقوش و تزیینات دوره غزنوی و همچنین تاثیرات این سبک بر سنت­های هنری پس از خود، به دست آید. مهم­تر از همه، در این تحقیق با ارایه مستندات پیشنهاد می­شود که سبک هنری غزنوی که در معماری غیر مذهبی استفاده شده، سبکی است که ریشه در سنت­ها هنری پیش از اسلام ایرانی، ترکی و هندی دارد.    

کلیدواژه ها:

هنر غزنویان ، کاخ لشکری بازار ، کاخ مسعود سوم