فرایند شکل گیری و کارکرد هنجارهای اجتماعی از منظر قرآن و علم النفس فلسفی

هنجارها، از مهم ترین و بارزترین مولفه های فرهنگی و از موثرترین عوامل شکل گیری هویت فردی و جمعی می باشند. نوشتار پیش رو، فرآیند پیدایش هنجارها و نیز مهم ترین کارکرد های آن ها را با استفاده از روش تحلیل علم النفس (روان شناسی) فلسفی و استنطاق از قرآن کریم بررسی می کند. در این نوشتار، با تحلیل فرآیند صدور افعال اختیاری و آثار فکری و روحی آن، روشن شده که بر اساس علم النفس فلسفی و نیز آیات الهی، اولا، آن عاملی که باعث می شود تا جامعه یا فرد، برخی رفتارها یا قالب های رفتاری را بهنجار به حساب آورده و بر دیگر قالب های رفتاری ترجیح دهند، اصول و مبانی ارزش شناختی بوده که خود نیز مبتنی بر جهان بینی و منتج از آن هستند. ثانیا، مهم ترین کارکرد هنجارها، تقویت و تثبیت همان مبانی ارزش شناختی و اندیشه های جهان شناختی است و البته این کارکرد اساسی، خود، واجد خرده کارکردهای دیگری مانند؛ تثبیت ارزش ها در جامعه، رفع اختلافات و تحقق همبستگی است.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، هنجار ، مبانی ارزش شناختی ، جهان بینی ، کارکرد هنجارها