ارزیابی شاخص‎های مورفوفیزیولوژیک ارقام چغندرقند پاییزه تحت شرایط تنش یخ‎زدگی در مرحله گیاهچه‎ای

به منظور مطالعه صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی هفت رقم چغندرقند [Jolge، PP8 و SBSI1 (ارقام داخلی)، Giada، Monotunno، Palma، Suprema (ارقام خارجی)] تحت شرایط تنش یخ‎زدگی در محیط کنترل شده، تحقیقی در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آزمایش فاکتوریل بر مبنای طرح بلوک‎های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد و گیاهان در مرحله گیاهچه‎ای در معرض دماهای یخ‎زدگی (صفر، 2، 4، 6، 8، 10، 12، 14، 16 و 18 درجه سانتی‎گراد زیر صفر) قرار گرفتند. سپس شاخص‎های درصد نشت الکترولیت‎ها، فلورسانس اولیه برگ خو گرفته به روشنایی (Fs)، فلورسانس حداکثر برگ خو گرفته به روشنایی (Fms)، فلورسانس متغیر (ΔF) و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II (ΔF/Fms)، میزان فتوسنتز خالص، تعداد و سطح برگ، طول و قطر ریشه‎چه و درصد بقاء مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند رقمMonotunno  به ترتیب با میانگین 88 درصد بقا و 26 درصد نشت الکترولیت نسبت به سایر ارقام برتری دارد. حداقل و حداکثر دمای 50 درصد کشندگی بر اساس درصد بقا (LT50su) به ترتیب به میزان 9/16- و 2/15- درجه سانتی‎گراد و نیز بیشترین و کمترین مقدار کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II،  به ترتیب با میانگین 7/0 و 59/0 در ارقام Monotunno و SBSI1 مشاهده گردید. نتایج هم‎چنین نشان دادند که بین درصد نشت الکترولیت‎ها و درصد بقا (***65/0- =r) و نیز صفات مرتبط با بازیافت گیاه همبستگی منفی و معنی‎داری (001/0≥P) وجود دارد. در حالی‎که همبستگی درصد بقا با تعداد برگ ( ***88/0=r) و طول ریشه (***87/0=r) مثبت و معنی‎دار بود. وجود همبستگی مثبت و معنی‎دار (***97/0 =r) بین درصد بقاء با نسبت ΔF/Fms و نیز همبستگی منفی و معنی‎دار نسبت ΔF/Fms با LT50su ( ***85/0- =r) و دمای 50 درصد کشندگی براساس نشت الکترولیت‎ها (LT50el) (***84/0- =r) نشان داد ارقامی که درصد نشت الکترولیت کمتر و بقاء بالاتری پس از دوره بازیافت دارند دارای نسبت ΔF/Fms بیشتری هستند. نتایج هم‎چنین نشان دادند که در ارقام متحمل به یخ‎زدگی، با کاهش درصد نشت الکترولیت‎ها، LT50su و LT50el  به‎طور معنی‎داری کاهش یافته و بین این دو شاخص نیز همبستگی مثبت و معنی‎داری (*75/0=r) وجود دارد.

کلیدواژه ها:

تنش یخ زدگی ، چغندرقند پاییزه ، شاخص‎های مورفوفیزیولوژیک ، گیاهچه