نگاهی به بحث سوء پیشینه کیفری

نگاهی به بحث سوء پیشینه کیفری

امیرحسین صفدری پژوهشگر علم حقوق

بی شک برای شما هم پیش آمده است که قصد استخدام شدن و یا کار کردن در ارگان دولتی و یا مراکز خصوصی را داشته باشید که آن مرکز خصوصی و یا ارگان دولتی از شما می خواهد که گواهی عدم سوء پیشینه کیفری خود را به آنها ارائه بدهید؛ که این مسله چند سوال مهم را ناخداگاه در ذهن شما ایجاد می کند و آن سوالات مهم ممکن این موارد باشد:

گواهی سوءپیشینه کیفری چیست؟؟ چگونه باید این گواهی را تهیه کنیم؟؟ چه جرایمی برای ما سوءپیشینه کیفری ایجاد می کند؟؟ با داشتن سوء پیشینه کیفری از چه حقوق اجتماعی محروم می شویم؟؟

قبل از پاسخ دادن به این سوالات، باید این نکته مهم را بگویم که داشتن سوءپیشینه کیفری برای افراد می تواند نگاه سوء اطرافیان و جامعه را نسبت به شما به همراه داشته باشد که این مسله امکان دارد تاثیرات مخرب زیادی را بر آینده و زندگی آن فرد به وجود آورد؛ پس از این روی شما باید بدانید که چه جرایمی ممکن است برای شما سابقه کیفری موثر ایجاد کند و چه جرایمی برای شما سابقه کیفری ایجاد نمی کند. مطابق با ماده 2 قانون مجازات اسلامی قانونگذار ما می گوید: هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود.

با توجه به قانون مجازات اسلامی در تعریف ساده سوء پیشینه کیفری باید بگویم که داشتن سابقه ارتکاب برخی از جرایم توسط یک فرد که در سجل کیفری آن فرد این سابقه درج شده باشد، سوء پیشینه کیفری می گویند. 

مطابق با ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، جرایم کیفری که منجر به سوء پیشینه کیفری برای یک فرد می شوند، جرایم درجه یک تا پنج و جرایمی که مجازات قانونی آنها قطع عضو، قصاص عضو، اعدام، رجم، سنگسار، صلب، نفی بلد، حبس ابد و حبس کمتر از ابد تعزیری است.

به زبان ساده تر باید بگویم که محکومیت کیفری موثر، محکومیتی است که مجرم را به تبع اجرای حکم از حقوق اجتماعی که همه افراد یک جامعه دارند محروم می سازد و بر همین اساس مجرم پس از محکومیت بصورت قطعی علاوه بر مجازات جرم اصلی، از حقوق اجتماعی که همه ی افراد جامعه دارند نیز محروم می شود.

همانطور که بیان شد سوء پیشینه کیفری یکی از مجازات های تبعی جرم است که در قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است که قانونگذار ما در ماده 25 قانون مجازات اسلامی می گوید: محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می کند:

 الف) هفت سال در محکومیت به مجازات های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی.

ب) سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار. 

پ) دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج.

قانونگذار ما در تبصره 1 و 2 و 3 این ماده تاکید می کند: در غیر موارد فوق، مراتب محکومیت در پیشینه کیفری محکوم درج می شود لکن در گواهی های صادره از مراجع ذی ربط منعکس نمی گردد مگر به درخواست مراجع قضایی برای تعیین یا بازنگری در مجازات. و در مورد جرایم قابل گذشت در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود اثر تبعی آن نیز رفع می شود. و در عفو و آزادی مشروط، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدت های فوق از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط رفع می شود. محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و همچنین در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می گردد.

پس اگر فردی مرتکب یکی از جرایمی که در بالا به آن ها اشاره شد گردد، در صورتی که حکم محکومیت قطعی برای وی صادر شود، سوء پیشینه کیفری برای وی ایجاد می شود؛ برای این که دقیق متوجه شوید یک فرد دارای سوءپیشینه کیفری هست یا نیست، شما وقتی گواهی عدم سوء پیشینه کیفری را دریافت می کنید در آن گواهی نوشته می شود فرد دارای سوءپیشینه کیفری است و اگر هم سوء پیشینه کیفری نداشته باشد در آن گواهی نوشته می شود فرد فاقد سوء پیشینه کیفری است.