بازنگری شرایط عمومی بیمه های اتومبیل حوادث راننده و ارایه پیشنهادهای اصلاحی
نسخه کامل طرح پژوهشی منتشر نشده است و در دسترس نیست.
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
چکیده طرح پژوهشی:
طرح پژوهشی "بازنگری شرایط عمومی بیمه اتومبیل (حوادث راننده) و ارایه پیشنهادهای اصلاحی" از مجموعه طرح های تحقیقاتی است که انجام آن از سوی بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پژوهشکده بیمه محول گردید. با توجه به این که در پی تصویب مقررات مربوط به بیمه اجباری حوادث راننده (آیین نامه های شماره 67 و 1؍67 )، شرکت های بیمه این بیمه نامه را نه به صورت مستقل، بلکه به عنوان یک بخش فرعی از بیمه نامه شخص ثالث عرضه می کنند، بیمه حوادث راننده در ایران شرایط عمومی مستقل ندارد. در حالی که طبق مصوبات شورای عالی بیمه یعنی به موجب ماده 16 آیین نامه شماره 71 (حمایت از حقوق بیمه گذاران، بیمه شدگان و صاحبان حقوق آن ها) مصوب 23؍03؍91 شرکت های بیمه موظفند شرایط عمومی هر محصول بیمه ای را با حروف خوانا و عبارت قابل درک برای عموم بیمه گذاران تهیه نمایند. لذا در طرح پژوهشی حاضر مبتنی بر قوانین و مقررات کشور، ضوابط تدوین شرایط عمومی و تجارب جهانی و تجارب موجود در ایران شرایط عمومی مستقلی برای بیمه نامه حوادث راننده پیشنهاد گردید.
پیش گفتار طرح پژوهشی
طرح پژوهشی "بازنگری شرایط عمومی بیمه اتومبیل (حوادث راننده) و ارایه پیشنهادهای اصلاحی" از مجموعه طرح های تحقیقاتی است که انجام آن از سوی بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پژوهشکده بیمه محول گردید. با توجه به این که در پی تصویب مقررات مربوط به بیمه اجباری حوادث راننده (آیین نامه های شماره 67 و 1؍67 )، شرکت های بیمه این بیمه نامه را نه به صورت مستقل، بلکه به عنوان یک بخش فرعی از بیمه نامه شخص ثالث عرضه می کنند، بیمه حوادث راننده در ایران شرایط عمومی مستقل ندارد. در حالی که طبق مصوبات شورای عالی بیمه یعنی به موجب ماده 16 آیین نامه شماره 71 (حمایت از حقوق بیمه گذاران، بیمه شدگان و صاحبان حقوق آن ها) مصوب 23؍03؍91 شرکت های بیمه موظفند شرایط عمومی هر محصول بیمه ای را با حروف خوانا و عبارت قابل درک برای عموم بیمه گذاران تهیه نمایند. لذا در طرح پژوهشی حاضر مبتنی بر قوانین و مقررات کشور، ضوابط تدوین شرایط عمومی و تجارب جهانی و تجارب موجود در ایران شرایط عمومی مستقلی برای بیمه نامه حوادث راننده پیشنهاد گردید.
اصولا بیمه نامه حوادث راننده به نظر می رسد دست کم به دلایل زیر باید مستقل از بیمه نامه اجباری شخص ثالث به بیمه گذار عرضه شود:
1- پوشش حوادث راننده ماهیتی متفاوت از بیمه مسیولیت مدنی شخص ثالث دارد.
2- ارایه دو بیمه نامه مستقل به بیمه گذار واحد، یعنی دارنده وسیله نقلیه موتوری زمینی، رضایت درونی بیشتری برای او ( به ویژه، در وضعیتی که بیشتر بیمه گذاران بیمه شخص ثالث را گران تصور می کنند) پدید می آورد.
3- بیمه گذار اجبارا می بایست این پوشش را اخذ نماید و شرکت های بیمه نیز موظفند همزمان با صدور بیمه شخص ثالث بیمه حوادث راننده را ارایه دهند لذا عرضه مستقل موجب کاهش عرضه نخواهد شد.
در طرح حاضر برای تدوین شرایط عمومی بیمه حوادث راننده از روش دلفی کنترل شده استفاده شده است. برای انجام روش دلفی کارگروهی متشکل از خبرگان و متخصصان صنعت بیمه تشکیل شد. این کارگروه با برگزاری جلسات متمادی و منظم به تهیه و تنظیم متن پیشنهادی پرداختند. برای توضیح بیشتر در این زمینه می توان به قسمت مراحل انجام کار در گزارش حاضر مراجعه نمود.
همزمان با انجام روش دلفی کلیه آیین نامه ها و قوانین مرتبط داخلی و همچنین شرایط عمومی سایر کشورها مورد مطالعه و بررسی قرارگرفتند. در قسمت مطالعات خارجی، بیمه حوادث راننده شرکت های AXA,KURNIA,MSIG و AIG مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی ها نشان داد شرکت های خارجی مورد مطالعه پوشش حوادث راننده را به همراه حوادث سرنشین ارایه می کنند و بیمه نامه ای جداگانه برای حوادث راننده ندارند. با توجه به مطالعات انجام شده ذکر این نکته ضروری است که بیمه نامه رایج اتومبیل در اغلب کشورهای جهان پوشش جامع اتومبیل (شامل پوشش های مسیولیت در قبال شخص ثالث، بدنه، حوادث راننده و سرنشین) است.البته خرید بیمه جامع اتومبیل در کشورهای مربوطه به هیچ وجه اجباری نبوده، بلکه بیمه گذار می تواند اجزا اختیاری بیمه جامع اتومبیل را خریداری ننماید. در عین حال، هر یک از اجزا بیمه های اتومبیل در شرکت های مورد مطالعه خارجی شرایط عمومی مستقلی دارند که در صورت انتخاب و خرید آن، تعهدات طرفین هر یک از این بیمه نامه ها کاملا روشن خواهد بود. یادآوری می نماید در ایران پوشش سرنشینان اتومبیل براساس قانون بیمه شخص ثالث مصوب سال 1387 جز بیمه نامه ثالث محسوب می شود. اما تدوین شرایط عمومی برای بیمه حوادث راننده که تاکنون فاقد آن بوده، علاوه بر سه دلیل فوق، شرایطی را فراهم می آورد که مثل رویه معمول شرکت های بیمه خارجی که در هر یک از اجزا بیمه های اتومبیل تعهدات بیمه گر با شرایط عمومی مستقل روشن شده است، در ایران نیز این شفافیت در تعهدات بیمه گر حوادث راننده ایجاد شود. نکات برجسته و قابل توجه از مطالعات اخیر یعنی بررسی قوانین و آیین نامه های داخلی از یک سو و شرایط عمومی پوشش های مرتبط در سایر کشورها از سوی دیگر، استخراج و جهت بهره برداری در اختیار اعضای کارگروه قرار گرفت و پس از طی دو مرحله چرخه دلفی متن پیشنهادی نهایی تنظیم و ارایه شده است.
نتیجه طرح حاضر را می توان به طور خلاصه ارایه متن شرایط عمومی پیشنهادی بیمه حوادث راننده و توجیه نکات مندرج در مواد مختلف متن یاد شده دانست. شرایط عمومی مذکور در قالب چهار فصل کلیات، وظایف و تعهدات بیمه گذار، وظایف و تعهدات بیمه گر، و سایر مقررات سازماندهی شده است. آیین نامه ها و قوانین مورد استفاده در تهیه شرایط عمومی بیمه نامه حوادث راننده عبارتند از قانون بیمه، آیین نامه شماره 71 (حمایت از حقوق بیمه گذاران، بیمه شدگان و صاحبان حقوق آن ها)، آیین نامه های شماره 67 و 1؍67 (بیمه حوادث راننده)، آیین نامه شماره 84 (شرایط عمومی بیمه نامه حوادث اشخاص)، آیین نامه شماره 81 (مقررات تعیین حق بیمه کلیه رشته های بیمه ای)، قانون مجازات اسلامی، قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، قانون آیین دادرسی مدنی و قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری.
در تدوین شرایط عمومی بیمه نامه حوادث راننده تلاش شده است واژه های به کار رفته در متن تعریف شوند. در بخش وظایف و تعهدات بیمه گذار تاکید شده است که بیمه گذار باید در هنگام عقد قرارداد بیمه و در جریان آن اصل حسن نیت را رعایت کند. از دیگر مواردی که در این بخش مورد توجه قرار گرفته است وظایف بیمه گذار یا راننده مسبب حادثه در صورت وقوع خسارت بدنی تحت پوشش است که براساس آن بیمه گذار یا راننده موظف است به منظور جلوگیری از توسعه خسارت بیشتر اقدامات لازم را انجام دهد و حداکثر ظرف مدت 15 روز پس از تاریخ وقوع حادثه و در صورت فوت در اسرع وقت و حداکثر ظرف 30 روز از تاریخ اطلاع از فوت بیمه شده اعلام خسارت نماید. اگر زیان دیده به بیمه گر مراجعه نکند مفهوم خسارت تحقق پیدا نمی کند.
در بخش وظایف و تعهدات بیمه گر، بیمه گر موظف شده است که بیمه نامه و شرایط آن را به صورت خوانا و قابل درک برای عموم بیمه گذاران تهیه کرده و غرامت مورد تعهد و موارد نقص عضو و ازکارافتادگی دایم کلی و جزیی را در این بخش مشخص نماید. در مورد فوت، شرایط پرداخت غرامت براساس ماه عادی و حرام مورد توجه قرار گرفته است. از دیگر موارد مورد توجه مهلت پرداخت خسارت است که در این شرایط عمومی مهلت 30 روز برای بررسی و پرداخت خسارت توسط بیمه گر در نظر گرفته شده است، زیرا تسریع در امر تسویه خسارت ها لازمه حرفه بیمه گری است. از دیگر نکات اشاره شده در این فصل مواردی است که تحت پوشش این بیمه نامه نمی باشند و همچنین نحوه حل و فصل اختلاف و رسیدگی به شکایت بیمه گذار یا راننده مسبب حادثه می باشد.
در فصل سایر مقررات به قلمرو جغرافیایی پوشش بیمه نامه و مهلت اقامه دعوی اشاره شده است. جبران خسارت با استفاده از این بیمه نامه تابع شرایط خاصی است. بدین معنا که هر استفاده کننده ای تا زمان معینی می تواند ادعای خسارت نماید. منطق این است که صاحب حق نمی تواند حق خود را به طور نامحدود معلق نگه دارد بلکه باید آن را مطالبه و استیفا کند. لذا برای این که طرفین خود را ملزم بدانند که در مدت معقولی اختلاف های خود را حل و فصل کنند مدت معینی برای اقامه دعوی پیشنهاد شده است. ضمنا با توجه به مطالعات صورت گرفته، فرم پیشنهادی برای تقاضای بیمه حوادث راننده از شرکت های بیمه طراحی شده است.
نویسندگان
ریاست کل بیمه مرکزی ج.ا.ا. و اعضای هیات عامل