درآمدی بر چیستی، انگاشته های سواد انتقادی از منظر فریره، دلالت ها، نقد ها و ارتباط آن با رشته مطالعات برنامه درسی

مقدمه: درعصر حاضر که با فناوری های جدید، به ویژه چند رسانه ای تعاملی و اینترنت تغییر یافته است، سواد را نمی توان به یادگیری صرف مهارت های مکانیکی خواندن و نوشتن حروف و کلمات تقلیل داد،  بلکه سواد  در معنای رفتن به ماورای پذیرش منفعلانه پیام متن جهت استنطاق، نقد روابط قدرت، درکی انتقادی از واقعیت و توسعه نمایی از عاملیت انسان برای نقد ایدئولوژیکی چگونگی تولید معنا است. پژوهش حاضر به هدف تبیین چیستی، انگاشته های سواد انتقادی از منظر فریره ، دلالت ها، نقدها و ارتباط آن با رشته مطالعات برنامه درسی است. روش:  این پژوهش کیفی و از طرح روش شناسی توصیفی-تحلیلی پیروی می کند. نتایج نشان داد، سواد انتقادی از منظر فریره، به معنای خوانش کلمه و جهان، برساختی ایدئولوژیکی و اجتماعی و مرجعی برای عاملیت روایت، نقد و تعهد از طریق گفتگو است. انگاشته های سواد انتقادی از نظر فریره شامل پیوستگی، گفتگو، قدرت، و عمل انتقادی است، بطوری که بدون آن ها، افراد باسواد ؛ نظام های ستم را بازتولید می کنند. در نقد سواد انتقادی در حوزه آموزش آن، وجود دو نگرش مثبت و منفی در بین معلمان و نیز نقدهای فمنیستی مشهود بود. طیفی از تاثیرات انگاشته های سواد انتقادی در آموزش، شکل گیری هویت ها، فرصت ها، گرایشات به سوی توسعه سواد را تایید می کند. نظریه سواد انتقادی با رویکرد انتخاب دانش، متن و محتوا در برنامه درسی ارتباط دارد. نتایج:  نتایج حاکی از آن است، سواد انتقادی به عنوان یک رویکرد اجتماعی فرهنگی به کاربرد زبان، آموزش های آن، طبق انگاشته های فریره، چیزی بیشتر از راه های ترویج تفسیر انتقادی از صورت بندی های ایدئولوژیک متن را شامل است. بحث و نتیجه گیری: با عنایت به فلسفه نقادانه برنامه درسی، در برنامه ریزی درسی، انتخاب محتوا باید مبتنی بر «داوری» دانش ارزشمند و با محوریت حفظ تطابق انتخاب های اخلاقی واقع بینانه با غایات اخلاقی مانند صلح و همزیستی مسالمت آمیز صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

پائولو فریره ، سواد انتقادی ، انگاشته های سواد انتقادی ، نقد سواد انتقادی ، برنامه درسی سواد انتقادی