طراحی الگوی برنامه درسی مبتنی بر شایستگی برایدوره کارشناسی پرستاری

مقدمه : یکی از موضوعات مورد توجه طرح تحول و نوآوری در علوم پزشکی ، تقویت پاسخگویی اجتماعی از طریق حرکت به سوی نیازسنجی های موثرتر، بازنگری برنامه های درسی و آموزش مبتنی بر شایستگی هاست . رویکرد مبتنی بر شایستگی به عنوان رویکردی در حال تکامل در طراحی برنامه های درسی در دانشگاه های برتر جهان ، با این سیاست کلان ، تطبیق داشته و با ارائه اسلوبی علمی ، ارتقاء وضعیت موجود را تسهیل می نماید. در این میان ، یکی از رشته مقاطع مهم که به دلیل وجوه متفاوت دانشی و عملکردی، از اهمیت و پیچیدگی خاصی برخوردار است ، دوره کارشناسی رشته پرستاری است . به همین جهت ، هدف از این مطالعه ، طراحی الگوی مناسب برای برنامه درسی این دوره ، با عنایت به رویکرد مبتنی بر شایستگی ، می باشد.روش اجرا: این پژوهش یک بررسی کیفی از نوع چند روشی و مشتمل بر هفت مرحله بود. در وهله نخست با مرور متون ، مفاهیم اساسی ،ویژگی ها و شاخصه های عناصر برنامه درسی مبتنی بر شایستگی ، استخراج گردید؛ سپس در فرایندی تطبیقی و با بهره مندی از الگوی بردی شامل چهار مرحله توصیف ، تفسیر، هم جواری و مقایسه ، وضعیت موجود برنامه درسی دوره کارشناسی پرستاری در ایران در مقایسه با ده دانشگاه برتر جهان بر اساس رتبه بندی کیو اس ، مورد نقد و بررسی قرار گرفت ؛ همچنین با استفاده از فن دلفی ، نیازها و شکاف های موجود در برنامه مذکور از نظر صاحب نظران حوزه آموزش پرستاری، طی سه راند، تعیین و اولویت بندی گردید. مصاحبه ساختارمند با همین گروه از صاحب نظران در خصوص عناصر الگوی برنامه درسی ، مرحله بعدی این پژوهش بود. جامعه پژوهش شامل مدیران و مسئولان حوزه آموزش پرستاری و اعضای هیات علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران ، همچنین دانش آموختگان دارای مسئولیت آموزش در بالین (پرستار، مربی کارورزی) در بیمارستان های آموزشی دانشگاه بود. شرکت کنندگان ، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند.مصاحبه ها تا رسیدن به حد اشباع ادامه یافت . محتوای مصاحبه ها نیز با روش تجزیه و تحلیل محتوای موضوعی ، مورد بررسی قرار گرفت .بدین صورت که با بازخوانی مکرر داده ها و با غوطه وری در اطلاعات ، ضمن استخراج عبارات و گزاره ها، مضامین اصلی و زیرمجموعه های مضامین ، استنتاج گردید. همچنین مقبولیت داده ها از راه های مختلفی حاصل گردید شامل : درگیری مستمر با داده ها برای افزایش وسعت و عمق اطلاعات ، مشاهده مداوم به صورت خواندن چندین باره داده ها و تجزیه و تحلیل آنها و مرور دست نوشته ها توسط شرکت کنندگان که برای تایید اعتبار محتواهای استخراج شده ، انجام شد. درنهایت با توجه به یافته های مراحل پیشین و بر اساس گام های الگوی طراحی برنامه درسی مبتنی بر شایستگی جیسون آر فرانک ، پیش نویس الگو طراحی و برای اطمینان از کارامدی آن ، با روش ها و فنون مناسب ، از منظر صاحب نظران ، مورد اعتباریابی قرار گرفت .یافته ها: پس از اعمال تعدیل ها و اعتباربخشی توسط صاحب نظران ، الگوی برنامه درسی مبتنی بر شایستگی برای دوره کارشناسی پرستاری به دست آمد. الگو شامل پنج بخش است . بخش اول به شایستگی های دانش آموختگان ، بخش دوم به مایل استون ها، بخش سوم به روش های آموزشی و تجربیات یادگیری، بخش چهارم به ارزیابی دانشجو و بخش پنجم به ارزشیابی پیامدهای برنامه اختصاص دارد. همچنین علاوه بر تصریح ویژگی های شایستگی ها و عناصر مرتبط ، ۹ حوزه شایستگی ضروری و زیرحوزه های مرتبط ، مایل استون ها با توجه به پنج سطح عملکردی، ۲۴ روش آموزشی و تجربیات یادگیری، ۱۷ روش ارزیابی دانشجو و ۶ روش برای ارزشیابی پیامدهای برنامه با عنوان جعبه ابزار عناصر برنامه درسی ، استخراج ، تایید و در قالب الگوی برنامه درسی مبتنی بر شایستگی برای دوره کارشناسی پرستاری، ارائه گردید.بحث و نتیجه گیری : الگوی برنامه درسی مبتنی بر شایستگی برای دوره کارشناسی پرستاری به منظور رفع نیازها و شکاف های موجود در برنامه درسی این دوره در ایران ، طراحی شده و درصدد است با توجه به یافته های حاصل از این پژوهش ، بسترساز ارتقاء شایستگی های دانش آموختگان این دوره تخصصی باشد. ازجمله محاسن این الگو، عنایت به عناصر مختلف برنامه درسی بر اساس یکی از اسلوب های جهانی طراحی برنامه درسی است که به مدد چندین گام پژوهشی و پس از حصول اعتبار از منظر صاحب نظران ، ارائه شده است .

کلیدواژه ها:

الگو ، برنامه درسی مبتنی بر شایستگی ، دوره کارشناسی پرستاری