تعارف در فرهنگ و زبان فارسی: موقعیت ها، راهبردها و ساختارها ( تمهیدی برای تدوین درسنامه های آموزش زبان فارسی به عنوان زبان خارجی )

بیش از دو دهه است که در آموزش زبان خارجی، فرهنگ به عنوان مهارت پنجم تدریس می شود. تعارف راهبردی ارتباطی است که فارسی آموزان خارجی در اولین مواجهات خود با زبان فارسی با آن روبه رو می شوند و نداشتن دانش و مهارت فهم و به کارگیری آن می تواند منجر به سوء ارتباط شود. مروری بر برخی از رایج ترین کتاب های آزفا نیاز به یک زیرساخت زبانی و آموزشی برای آموزش تعارف را نشان می دهد. مقاله حاضر تلاشی است در جهت فراهم آوردن این زیرساخت از طریق ترسیم تصویر نسبتا منسجمی از موقعیت ها، کارکردها و ساختارهای زبانی تعارفات روزمره فارسی زبانان بومی. در این تتبع پیکره تعارفات فراهم آمده توسط کلانتری ( ۱۳۹۸) در چهارچوب طرح ادب و تعارف کوتلاکی(۱۳۹۷) بررسی شد. در مجموع ۹ موقعیت پرکاربرد تعارف شامل آغاز دیدار/ مکالمه، پذیرایی، درخواست و پرسش، سپاسگزاری، همدلی و همدردی، تمجید و تشویق، داد و دهش، حضور و غیاب، آمد و رفت و پایان دیدار تشخیص داده شد. سپس کارکردهای هر موقعیت مشخص و سازوکارهای زبانی بیان تعارفات نیز جستجو شد. این پژوهش گامی مقدماتی به سوی تدوین دستور تعارف برای بهره گیری در تهیه و تدوین کتاب های آموزش زبان فارسی است و طبعا در تسهیل آموزش و یادگیری تعارف تاثیر گذار است.

کلیدواژه ها:

تعارف ، ادب ، فرهنگ ، آموزش زبان فارسی به عنوان زبان خارجی ، مهارت های زبانی ، موقعیت های تعارف